---

တစုံတေယာက္က ေစာင္႔ၾကည႔္ေနျခင္း

မ်က္ျမင္ေတြ႔ျခင္းႏွင္႔ မွတ္တမ္းတင္ျခင္း

ဒီနည္းဗ်ဴဟာ ကဒ္ေလးကို ဆြဲခ်ရယူပါ (pdf 1mb)

ABCNT WWW.ABCNT.INFO

ျပႆနာ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား

ေခါင္းစဥ္ - ပါ၀င္သူမ်ား - ေနရာ - ၀ဘ္ဆုိဒ္ -

နီဒါ (Neda) အမွတ္တရ အီရန္မွ လႈံ႔ေဆာ္သူမ်ား တီဟီရန္ နီဒါ အာဂ်ာ-ဆုိတန္ ေသဆုံးမႈ အေၾကာင္း ၀ီကီပီးဒီးယား စာမ်က္ႏွာ

ရွင္းလင္းေဖာ္ျပခ်က္မ်ား
၂၀၀၉ ဇြန္လအတြင္းမွာ ၿဖစ္ခဲ႔တဲ႔ အီရန္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ဆႏၵျပမႈအတြင္း ေသဆုံးခဲ႔ရတဲ႔ နီဒါး အက္ဟာ-ဆုိတန္ (Neda Agha-Soltan) အမႈကို ရုိက္ထားတဲ႔ ဗီြဒီယို အပုိင္းအစေလး ႏွစ္ခုက တစ္ကမၻာလုံးကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဗီဒီယိုတခုဟာဆုိရင္ အမည္မသိသူ တေယာက္က ရုိက္ကူးခဲ႔တာ ျဖစ္ၿပီး အၿခားေထာက္ပံ႔သူေတြကို အီးေမးလ္ပုိ႔ရာကတဆင္႔ Facebook ေပၚမွာ လ်င္ျမန္စြာ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားပါတယ္။ ဒီ Facebook ေပၚက ဗီဒီယုိေပၚမွာပဲ နီဒါးရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ဆယ္ဖုိ႔ ၾကိဳးစားခဲ႔သူ ဆရာ၀န္တဦးပါ ပါ၀င္ေနၿပီး သူက အျဖစ္အပ်က္ႏွင္႔ သူပါ၀င္ခဲ႔တဲ ေနရာရဲ႕ အေၾကာင္းကို မွတ္ခ်က္၀င္ေပးသြားပါတယ္။ ဒီဗီြဒီယုိကို ကြန္ယက္ေပၚ တုိက္ရုိက္တင္လုိက္တာထက္ အီးေမးလ္ေတြဆီကို ပုိ႔ေပးဖုိ႔ ဆုံးၿဖတ္ခဲ႔ရတာကေတာ႔ ဗီဒီယို ရုိက္ကူးသူကို အကာအကြယ္ ေပးဖုိ႔ပါပဲ။ ဒါ႔အျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ပုိမုိတင္းၾကပ္လာတဲ႔ အင္တာနက္ စိစစ္ေရးကို ေရွာင္ရွားရန္အတြက္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းသမားေတြဟာ ဒီဗီဒီယိုကုိ အီးေမးလ္မ်ား၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္မ်ားကတဆင္႔ သတိထားမိသြားပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ နာဒါးေသဆုံးမႈ ဒုတိယ သက္ေသခံ ဗီြဒီယိုအင္တာနက္ေပၚ လႊင္႔တင္ၿပီး နာရီပုိင္းအတြင္းမွာပဲ CNN မွာ ေပၚလာခဲ႔ၿပီးေနာက္ Youtube မွာ ကူးယူတင္ျပခံရပါတယ္။ ဒီဗီဒီယိုကို Twitter ေပၚလႊင္႔တင္လုိက္တဲ႔ အခါမွာေတာ႔ ၾကည္႔ရႈသူ လူေပါင္းမ်ားစြာ ရွိလာခဲ႔ၿပီး အီရန္မွာ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေနတဲ႔ သတင္းေတြကိုလဲ လႊင္႔တင္ေပးႏုိင္ခဲ႔တယ္။ ဒီဗီြဒီယိုဟာ လႊင္႔ၿပီးၿပီးခ်င္း အလ်င္အျမန္ပဲ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ႔လုိ႔ ဒီလို မတည္းၿဖတ္ပဲ လႊင္႔တင္လုိက္တဲ႔ ဗီြဒီယိုေတြရဲ႕ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ႔ ဂယက္ရုိက္ခတ္မႈကို စဥ္းစားသုံးသပ္ခ်ိန္ နည္းနည္းပဲ ရခဲ႔ပါတယ္။

WITNESS မွာ ေရးသားၿခင္းႏွင္႔ ပတ္သတ္ၿပီး ပရက္စီလာ နရီ (Priscila Neri) ေျပာၾကားခ်က္ကေတာ႔ “ျပည္သူေတြ၊ လႈပ္ရွားသူေတြႏွင္႔ လူသားအားလုံးတုိ႔၊ အီရန္မွာ ဘာေတြ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ ဆုိတာကို တစ္ကမၻာလုံး သိေအာင္ ထုတ္ေဖာ္ျပရန္ကလဲ အေရးႀကီးသလုိ ေသဆုံးသြားသူ နီဒါးရဲ႕ ဂုဏ္သေရကို ေလးစားဖုိ႔နဲ႕ ဒီလုိအျဖစ္ဆုိးၿပီးနဲ႔ ႀကဳံရတဲ႔ က်န္ရစ္သူ မိသားစုရဲ႕ ပူေဆြးေသာက၊ ဒါေတြကို
မွ်တမႈ ရွိေအာင္ ကၽမတို႔ ဘယ္လုိ လုပ္ေဆာင္ၾကမလဲ။ ဒီဗီြဒီယိုကို လက္ခံၾကည္႔ရႈတဲ႔အခါ ကၽြႏုိပ္တုိ႔ရဲ႕ တာ၀န္က ဘာလဲ။ ျပန္လည္ေဖာ္ၿပဖုိ႔ လုိမလား။ က်မတုိ႔ သိသမွ် လူေတြဆီကို ဆက္ပုိ႔ေပးၿပီး သူတုိ႔ကို ဒါေတြၾကည္႔ဖုိ႔ အားေပးမလား။” လူေတြအေနနဲ႔ မုိဘုိင္းဖုန္းႏွင္႔ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာေတြကို အသုံးျပဳၿပီး မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႔ သတင္းပုိ႔ခ်က္ေတြနဲ႔အတူ လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ ေနရာမ်ားမွေန ခ်က္ခ်င္း သတင္းေပးပုိ႔ႏုိင္မႈ႔ စြမ္းရည္ေတြ တုိးတတ္လာေနတဲ႔ အခ်ိန္မွာ အထူးသျဖင္႔ အေျပာင္းအလဲမ်ားၿပီး ဖိအားမ်ားေနတဲ႔ အခုိက္အတန္႔မ်ိဳးမွာ တိက်ေသခ်ာၿပီး နည္းဗ်ဴဟာက်စြာႏွင္႔ ထုတ္ျပန္ဖုိ႔ ဘယ္လုိ ဆုံးၿဖတ္ၾကမလဲ ဆုိတာကို နီဒါးရဲ႕ ဗီြဒီယို အပုိင္းအစေလးက စိန္ေခၚေနပါတယ္။ အီရန္မွာ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြႏွင္႔ ဆႏၵျပသူေတြကို ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းမႈ႔ေတြေၾကာင္႔ ဗီြဒီယုိ ေခရာလက္ရာေတြကို လႊင္႔တင္ၿခင္းဟာ ဒီြဗီဒီယို တင္ပုိ႔သူေတြကို ဘယ္လုိ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ေစႏုိင္တယ္ဆုိတာ သိျမင္ႏုိင္ပါတယ္။ Facebook တုိ႔ Twitter တုိ႔မွာသုံးတဲ႔ နာမည္ေတြနဲ႔လည္း တခ်ိဳ႕ လူမ်ားဟာ တရားရုံးမွာ အမႈဆုိင္ခဲ႔ရပါတယ္။

သုံးစြဲခဲ႔တဲ့ Tool မ်ား:	မုိဘုိင္းဖုန္း ကင္မရာမ်ား၊ အီးေမးလ္၊ Youtube ၊ Twitter၊ Facebook ၊ ဘေလာ႔ဂ္မ်ား
လက္လွမ္းမီမႈ႔ အတုိင္းအတာ -	သန္းေထာင္ခ်ီတဲ႔ ကမၻာတ၀ွမ္းက ျပည္သူမ်ား
အရင္းအျမစ္မ်ား:	ကြန္ယက္ေပၚက အခ်က္အလက္ကို မုိဘုိင္းဖုန္းႏွင္႔ အင္တာနက္တုိ႔ကေန ၀င္ရွာၾကည္႔မႈ။ အီရန္အျပင္က ဗီဒီယိုကို ထုတ္ျပန္ေပးၿခင္းနဲ႔ ျပန္လည္ ထုတ္ျပန္ေပးျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ႔ ေထာက္ခံသူမ်ား။ သတင္းမီဒီယာမ်ားမွ ဗီြဒီယိုအေပၚ သတင္း တင္ဆက္မႈမ်ားျဖင္႔ ေထာက္ပံ႔မႈမ်ား။ ဘေလာ႔ဂ္မ်ားႏွင္႔ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္ေတြမွာ ဗီြဒီယိုရဲ႕ ျဖစ္စဥ္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ႔ အေၾကာင္းအရာေတြေပးတဲ႔ ဘေလာ႔ဂါေတြႏွင္႔ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြ။
ၾကာခ်ိန္ -	ဗီဒီယုိကို ရုိက္ကူးရာက လႊင္႔တင္ခ်ိန္ထိ နာရီ အနည္းငယ္သာ။ ႏုိင္ငံတကာ အသံလႊင္႔ မီဒီယာေတြ ေရာက္ဖုိ႔ နာရီနည္းနည္း ပုိၾကာ။

ခက္ခဲမႈအဆင့္ အဆင္႔ ၅ ဆင္႔အနက္ အဆင့္ ၂

 

ကုန္က်စရိတ္ - မသိရ

 

ဆက္လက္ေလ႔လာရန္ Links မ်ား -
New York Times blog
Global Voices, Global Voices ဆႏၵျပပြဲမွာ ဓါးစားခံမ်ား အေၾကာင္း ကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာ
WITNESS Hub ဗီြဒီယုိ ေ၀မွ်ေရး ကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာ

---

တစုံတေယာက္က ေစာင္႔ၾကည႔္ေနျခင္း

မ်က္ျမင္ေတြ႔ျခင္းႏွင္႔ မွတ္တမ္းတင္ျခင္း

ဒီနည္းဗ်ဴဟာ ကဒ္ေလးကို ဆြဲခ်ရယူပါ (pdf 1mb)

အန္တုိနီ တူဘာ (FLICKR)

လႈပ္ရွားမႈအတြက္ ႀကိဳတင္စီစဥ္ပါ

• ျမန္မာျပည္က ဘေလာ႔ဂါေတြနဲ႔ အခြင္႔အေရးအတြက္ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြဟာ သူတုိ႔ သက္ေသခံခ်က္ေတြနဲ႔ အေထာက္အထားေတြကို ပု႔ိေပးမႈေၾကာင္႔ သိသာတဲ႔ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ ႀကဳံခဲ႔ရတယ္။ လႈံ႔ေဆာ္မႈကို ေထာက္ခံၿပီး ပါ၀င္ခဲ႔ၾကတဲ႔ အၿခားသူေတြနဲ႔ ကိုယ့္အတြက္ အႏၱရာယ္ မရွိေအာင္ ဘယ္လုိ လုပ္ၾကမလဲ။ IP လိပ္စာလုိ၊ အီးေမးလ္အေကာင္႔၊ password၊ လူမႈ ဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္ေပၚက သူငယ္ခ်င္း စာရင္းေတြ၊ မုိဘုိင္းဖုန္းက အမည္ေတြနဲ႔ SIM ကဒ္၀ယ္ခဲ႔တဲ့ ေနရာေတြ၊ အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ ၀ဘ္ဆုိဒ္ ဒိုမိန္း နာမည္၀ယ္တုန္းက မွတ္ပုံတင္ခဲ႔တဲ႔ အခ်က္အလက္ စတာေတြဟာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ လက္ရာေျခရာ က်န္ခဲ႔ေစတယ္ဆုိတာ ဆင္ျခင္ပါ။
• စုေဆာင္းၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ႔တဲ႔ သတင္းပုိ႔ခ်က္ေတြကို မွန္ကန္ေၾကာင္း အတည္ျပဳစစ္ေဆးတဲ႔ စံကို တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ပါ။ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္သူေတြ အေၾကာင္း ေဖာ္ျပတာ သုိ႔မဟုတ္ အျပစ္မဲ႔တ႔ဲသူေတြကို လြဲမွားစြပ္စဲြမႈေတြအေပၚ အေျခတည္ၿပီး အခ်ိဳ႕ျပည္သူေတြက သတင္းေပးပုိ႔တတ္တယ္။
• လတ္တေလာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ႔ လႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ သတင္းထူး သတင္းဦးေတြကို အလ်င္အျမန္ တုံ႔ျပန္တဲ႔အခါ အျခားသူေတြအတြက္ အေကာင္းဆုံးကို ရည္ရြယ္ထားရင္ေတာင္မွ သင္႔ရဲ႕ မူရင္း အေၾကာင္းအရာေတြကို ျပန္လုပ္ထုတ္လုပ္ရာမွာ အေရးႀကီးတာေတြ က်န္သြားတာမ်ိဳးက လြယ္လြယ္ေလး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အျခားသူမ်ားဆီက မျပည္႔စုံပဲ ေရာက္လာတဲ႔ သတင္းေတြကို ျဖန္႔ျဖဴးေနမိတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြကို မွန္ကန္စြာ ျဖန္႔ျဖဴးရင္း မ်က္ျမင္သက္ေသခံ အေၾကာင္းအရာေတြကိုေရာ ဘယ္လုိထုတ္လုပ္ ျဖန္႔ခ်ိမလဲ။
• သက္ေသခံ ဗီြဒီယိုထဲက မ်က္ျမင္သက္ေသဟာ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ျဖစ္တယ္ဆုိတာကို အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ အေကာင္းဆုံး နည္းလမ္းကေတာ႔ သူတုိ႔ မ်က္ႏွာကို မွတ္တမ္းတင္ မရုိက္ကူးတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ခံ အလင္းအေရာင္ကို ခပ္ေမွာင္ေမွာင္ထားၿပီး သူတုိ႔ မ်က္ႏွာကို ထင္ထင္ရွားရွား မေပၚေအာင္ စီစဥ္ၿပီးလဲ ရုိက္ကူးႏုိင္ပါတယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ ကုိယ့္ ဗီြဒီယို တိတ္ေခြ သိမ္းခံရအုံးေတာ႔ ဗီြဒီယုိထဲမွာ ဘယ္သူဘယ္၀ါေတြ ပါတယ္ဆုိတာ မွတ္တမ္းပုံ မရႏုိင္ေတာ႔ပါဘူး။
• ပထမဆုံး သက္ေသခံခ်က္မ်ား ေထာက္ပံ႔လုိတဲ႔ မ်က္ျမင္သက္ေသေတြကို သူတုိ႔ရဲ႕ အေထာက္အထားမ်ား၊ သူတုိ႔ဟာ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ဆုိတာ ေပၚသြားမယ္ ဆုိရင္ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ အဆုိးရြားဆုံး အေျခအေနက ဘာလဲ ဆုိတာ ေသခ်ာေအာင္ သုံးသပ္ခုိင္းပါ။ ဒီလုိ ေဆြးေႏြးမႈမ်ိဳးက သင္႔ကို လူေတြက သေဘာတူခ်က္ ေပးတယ္ဆုိတာ သိႏုိင္ၿပီး ရလာႏုိင္တဲ႔ အႏၱရာယ္ကို ဘယ္လုိ နည္းႏုိင္သမွ် နည္းေအာင္ လုပ္ႏုိင္တယ္ဆိုတာ စီစဥ္ႏုိင္ပါတယ္။

---

ကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ရန္ေမးျမန္းခ်က္မ်ား

• မ်က္ျမင္သက္ေသခံခ်က္ေတြကို ဘယ္လုိ စုေဆာင္းမယ္ဆုိတဲ႔ အစီအစဥ္ ဆြဲဖုိ႔ အခ်ိန္ရွိပါသလား။ သို႔မဟုတ္ ေထာက္ခံအားေပးသူေတြ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြအတြက္ လူ႔က်င္႔၀တ္ေဘာင္ထဲကေန မဟာဗ်ဴဟာက်တဲ႔ နည္းလမ္း၊ သဘာ၀က်တဲ႔ အခ်က္အလက္ ကုန္ၾကမ္းေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္ စုေဆာင္းဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေပးၿပီးၿပီလား။
• ကုိယ့္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ လူေတြဆီမွာ အခြင္႔အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတာေတြအတြက္ မွတ္တမ္းတင္ဖုိ႔ ရွိၿပီးသား Tool ေတြက ဘာေတြလဲ။ မုိဘုိင္းဖုန္းေတြလား၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာေတြလား၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္ေတြ၊ ဘေလာ႔ေတြကို သြားၾကည္႔ႏုိင္တဲ႔ အခြင္႔အလမ္းေတြလား။
• လႈံ႔ေဆာ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျဖစ္အပ်က္ မွ်ေ၀ေပးတဲ႔ သူေတြရဲ႕ ရုိးသားေျဖာင္႔မတ္မႈကို ဘယ္လုိ ယုံၾကည္ေပးႏုိင္မလဲ။
• မီဒီယာနဲ႔ ေနရာအႏွံ႔ကို ထုိးေဖာက္မယ္႔ နည္းဗ်ဴဟာက ဘာလဲ။ အခ်က္အလက္ေတြက သတင္းဦး သတင္းထူးေတြရဲ႕ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္လာၿပီး သတင္းဌာနေတြက ကုိယ့္ေနာက္ တဟုန္ထုိးလုိက္လာရင္ ဘယ္လုိ တုံ႔ျပန္မလဲ။
• လုပ္ေနတဲ႔ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆက္စပ္ေနတဲ႔ သူေတြ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ဘာေတြလဲ။
• အစိုးရဆီက ျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ယက္ ၀န္ေဆာင္မႈေပးတဲ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြဆီကပဲ ျဖစျဖစ္ ပုံေတြ၊ ဗီဒီယိုေတြနဲ႔ ဘေလာ႔ပုိ႔စ္ေတြေၾကာင္႔ ထိခုိက္မႈ ရွိလာသူေတြဆီကေန တင္ထားတာေတြကို ဖယ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိလာမယ္ ဆုိရင္ ဘယ္လုိ တုံ႔ျပန္မလဲ။

---

လုပ္ေဆာင္ႏုိင္္တဲ႔ အျခားနည္းလမ္းမ်ား

1. ဗီြဒီယုိကုိ သုံးဖုိ႔ မလိုပါဘူး။ လူေတြ သူတုိ ႔မုိဘုိင္းဖုန္းေတြ သုံးၿပီး ဓာတ္ပုံေတြကို အီးေမးလ္က တဆင္႔ ဒါမွမဟုတ္ ျဖစ္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ Multimedia Message (MMS) ေတြကို သုံးၿပီး ပို႔ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ေနာင္တခ်ိန္မွာ Slide Show ေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဒီတုိင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ လႊင္႔ေပးႏုိင္ပါတယ္။
2. တကယ္လုိ႔ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ျဖစ္တယ္ ဆုိတဲ႔ အေထာက္အထားေတြကို ဖယ္ရွားခ်င္တယ္ ဆုိရင္ သက္၀င္လႈပ္ရွားေနတဲ႔ ပုံေတြ၊ ရုပ္ေသးေတြ သို႔မဟုတ္ Digital Storytelling နည္းနဲ႔ ဓာတ္ပုံေတြ ဖြဲ႔စပ္ပုံေဖာ္နည္းကို အသုံးျပဳႏုိင္ပါတယ္။
3. မ်က္ျမင္သက္ေသ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ရရွိလုိက္တယ္ ဆုိတာမ်ိဳးက ျဖစ္ေတာင္႔ျဖစ္ခဲပါ။ အခ်ိဳ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေနာက္ပုိင္းမွ အင္တာဗ်ဴးေတြနဲ႔ ျပန္တည္ေဆာက္ရတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ယုံၾကည္ရတဲ႔ မိတ္ေတြေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္ေတြ ကတဆင္႔ လူေတြ ပါ၀င္လာေအာင္ မိတ္ဆက္ေပးႏုိင္ပါေသးတယ္။
4. တုိက္ရုိက္ အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာ လူေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာေတြကို မွတ္တမ္းတင္ေနမယ္႔အစား လႈပ္ရွားမႈတခု သုိ႔မဟုတ္ ဆႏၵျပမႈတခုအေၾကာင္း ေျပာႏုိင္တဲ႔ အျခား လုံၿခဳံတဲ႔ နည္းလမ္းေတြကို ထည္႔သြင္းစဥ္းစားပါ။
5. အက်င္႔ပ်က္ျခစားမႈကို ေထာက္ျပခ်င္တဲ႔ ဗီဒီယိုမ်ိဳးအတြက္ကေတာ႔ အဲဒီထဲမွာ ပါ၀င္သူေတြရဲ႕ အခန္းက႑နဲ႔ ထိုသူေတြ အခ်င္းခ်င္း ဆက္ႏြယ္မႈေတြကို ရွင္းသြားေအာင္ ေတြးပါ။ စိတ္ကူးထဲမွာ ပုံေဖာ္ၾကည္႔ၿပီး ဒီလူေတြ၊ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ အက်င္႔ပ်က္ျခစားမႈေတြၾကားက အဆက္အသြယ္ေတြကို မီးေမာင္းထုိးျပလာႏုိင္ပါလိမ္႔မယ္။

---

ပါ၀င္ေသာ Tool မ်ား လူ႔အခြင္႔အေရး ကာကြယ္ရန္ လႈံ႔ေဆာ္သူမ်ားရဲ႕ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ႔ ဗြီဒီယိုကို လူမႈအဖဲြ႕အစည္းမွာ မွ်ေ၀ျခင္း လူအခြင္႔အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ ဗြီဒီယုိေတြ မည္သူမဆုိ ပုိ႔ႏုိင္တဲ႔ The Hub လုိမ်ိဳး ဗီဒီယိုမွ်ေ၀တ႔ဲ ကုိယ္ပုိင္၀က္ဆုိဒ္တခုကို WITNESS ဆုိတဲ႔ အစိုးရ မဟုတ္တဲ႔ ဗီဒီယုိနဲ႔ လႈံ႔ေဆာ္တဲ႔ အဖြဲ႔က တည္ေထာင္ထားပါတယ္။ The Hub ဟာ အျခား ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဗီြဒီယိုမွ်ေ၀တဲ႔ ၀က္ဆုိဒ္ေတြကို ကန္႔သတ္ထားပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ႔ ဒီလုိ ၀က္ဆုိဒ္ေတြေပၚက ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ပုံေတြ ဖယ္ခံရႏုိင္တာမ်ိဳး (သုိ႔) အစုိးရက မ်က္စိ စပါးေမႊးစူးတဲ႔အခါ ၀က္ဆုိဒ္ ပုိင္ရွင္ကို သူတုိ႔ မႏွစ္ၿမဳိ႕တဲ႔ အရာေတြကို ဖယ္ရွားဖုိ႔ ဖိအားေပးတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏုိင္လုိ႔ပါ။ The Hub ေပၚမွာ အခြင္႔အေရး ကာကြယ္ေရးအတြက္ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြ အားလုံး စုစည္းမိၿပီး အဖြဲ႔အစည္းတခုလုိ ျဖစ္ေနကာ WITNESS အေနနဲ႔လည္း လႈံ႕ေဆာ္သူေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင္႔ ဘယ္လုိ ကာကြယ္ေပးခဲ႔တယ္ဆုိတဲ႔ သမုိင္းေၾကာင္း ရွိခဲ႔ပါတယ္။ The Hub ရဲ႕ ဆုတ္ယုတ္ႏုိင္တဲ႔ ရလဒ္တခုကေတာ႔ အျခားေရပန္းစားတဲ႔ ၀ဘ္ဆုိဒ္ေတြလုိမ်ိဳး ႀကီးမားၿပီး လူမ်ိဳးစုံတဲ႔ ပရိသတ္ မရႏုိင္တာပါပဲ။ The Hub ကို အသုံးျပဳႏိုင္တဲ႔ နည္းလမ္းတခုကေတာ႔ ဗီဒီယိုကို The Hub ေပၚမွာ တင္ထားတဲ႔ တခ်ိန္ထဲမွာပဲ အၿခား ေရပန္းစားတဲ႔၊ စီးပြားေရးအရ လုပ္ထားတဲ႔ (သုိ႔) ျပခ်င္တဲ႔ ဗီြဒီယိုကို အၿမဲေတြ႔ေနၿပီး စီးပြားေရးဆန္တဲ႔ ၀က္ဆုိဒ္က ဗီဒီယိုကို ဘာပဲလုပ္လုပ္ ဂရုစုိက္စရာမလုိတဲ႔ ၀က္ဆုိဒ္မ်ားလည္း သုံးပါ။

သိေကာင္းစရာမ်ား WITNESS က ဗြိဳင္အုိလက္တာ ကရစ္နစ္ (Violeta Krasnic) ရဲ႕ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ျဖစ္ေၾကာင္း အေထာက္အထား ဖုံးကြယ္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကားခ်က္ - "ရုိက္ကူးေရးမွာ ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းသူဟာ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ပယ္ဖ်က္ထားတာဟာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားနဲ႔ နည္းပညာမ်ားအတြင္း ယုံၾကည္မႈရရန္ အေၾကာင္းအရာ တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽမတုိ႔ ပူးတြဲ ထုတ္လုပ္တင္ဆက္ခဲ႔တဲ႔ ဗြီဒီယိုထဲမွာ ပါ၀င္ခဲ႔တဲ႔ လိင္လုပ္သားတေယာက္ရဲ႕ စိတ္ခ်သေဘာတူညီခ်က္ ရဖုိ႔ ပထမဆုံး လုပ္ရတာကေတာ႔ ယုံၾကည္ရပါတယ္လုိ႔ အသိေပးတာပါ။ ကၽမတုိ႔ သေဘာတူညီခ်က္ထဲမွာ ဒီဗြီဒီယိုရဲ႕ ရည္ရြယ္ရင္းနဲ႔ စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရး အဖြဲ႔အစည္းက ဘယ္လုိ အသုံးၿပဳမယ္ ဆုိတာကို သိေစတယ္။ လုံၿခဳံေရးအတြက္ ဘယ္လုိ လုပ္ထားတယ္ ဆုိတာ နားလည္ေအာင္၊ ဘယ္သူဘယ္၀ါ ဆုိတာ မသိေအာင္ ဘယ္လုိ ဖုံးကြယ္ထားတယ္ (ဥပမာ - အသံေျပာင္းထားျခင္း) ဆုိတာနဲ႔ ဘယ္အခ်ိန္မဆုိ ဒီရုိက္ကူးမႈထဲမွာ ပါ၀င္မႈ သုိ႔မဟုတ္ ေဖာ္ျပခံတာအတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္ ေပးထားတာကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိႏုိင္ေၾကာင္းေတြကို ရွင္းျပေပးခဲ႔တယ္။"   ျမန္မာအေရး လႈံ႔ေဆာ္သူ ေအာင္က သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူမႈအေပၚ ေျပာၾကားခ်က္ - "ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးက က်ေတာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံအတြက္ ျပည္သူ႔ သတင္းသမားေတြ ဘယ္ေလာက္ အေရးပါတယ္ ဆုိတာ ျပသလုိက္တာပါပဲ။ တခါတေလ Recording Device ေတြကို အသုံးျပဳၿပီး နယ္စပ္ေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္ကာ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ရေအာင္ ထုတ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာေတာ႔ အီးေမးလ္ သုိ႔မဟုတ္ FTP လုိ နည္းလမ္းမ်ိဳးက လတ္တေလာမွာ အသုံးႏုိင္ဆုံး နည္းလမ္းေတြပါပဲ။ စစ္အစိုးရက အရာအားလုံးကို ပိတ္ဆုိ႔ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနေပမယ္႔လဲ ဘေလာ႔ဂါေတြ ျပည္သူ႔ သတင္းသမားေတြကေတာ႔ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြကို ျပင္ပမီဒီယာေတြဆီ ေရာက္ေအာင္ ထုတ္ေပးႏုိင္တုန္းပါပဲ။"   WITNESS မွ ပရစ္္စီလာ ရဲ႕ က်င္႔၀တ္နဲ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြအေပၚ ေျပာၾကားခ်က္ - "နီဒါရဲ႕ ဗီြဒီယိုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေျဖမေပးႏုိင္တဲ႔ ေမးခြန္းေတြႏွင္႔အတူ ကၽမကုိယ္တုိင္လဲ ဒီကိစၥအေပၚ သင္႔ေတာ္တဲ႔ အေျဖ မေတြ႔ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေသခ်ာတာကေတာ႔ ဒီဗြီဒီယုိဟာ လူသိမ်ားရပါမယ္။ ၿပီးေတာ႔ ဒီမိန္းမငယ္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကိုလည္း ေလးစားရပါမယ္။ ႏူးညံ႔ၿပီး ရႈပ္ေထြးတဲ႔ မွ်တမႈ တခုရရမယ္ ဆုိရင္ေတာ႔ ဗီဒီယိုထဲက သူ႔ရုပ္ပုံကို မွိန္ပစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Facebook အသစ္ရဲ႕ Status မွာ ေသြးေပတဲ႔ သူ႔မ်က္ႏွာပါတဲ႔ ပုံကို ေရြးသင္႔ မေရြးသင္႔ ႏွစ္ခါ ေသခ်ာစဥ္းစားပါ။"