နည္းဗ်ဴဟာ ၁၀။ လႈပ္ရွားမႈအတြက္ ႀကိဳတင္စီစဥ္ပါ

အမွန္တရားကို ထုတ္ေဖၚပါ

စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး ေဖၚထုတ္ပါ

ဒီနည္းဗ်ဴဟာ ကဒ္ေလးကို ဆြဲခ်ရယူပါ (pdf 804kb)

Torture in Egypt image of people holding posters
WWW.TORTUREINEGYPT.NET

လႈပ္ရွားမႈအတြက္ ႀကိဳတင္စီစဥ္ပါ

  • အလြဲသုံးစားမႈ (သို႔) အက်င္႔ပ်က္ လာဘ္စားမႈတခုကို သက္ေသျပဖုိ႔ လုိအပ္တဲ႔ အခ်က္ေတြ အားလုံးကို မရွိႏုိင္ေသးရင္ စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရးက ရႏုိင္သမွ် အခ်က္ေတြကို တင္ဆက္ၿပီး စာဖတ္သူမ်ား (သုိ႔) ျပည္သူ႔အရာရွိေတြထံ ေမးခြန္းေတြ ပုိ႔တာနဲ႔ စႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ အျခားသူေတြကို ေနာက္ဆက္တြဲ စုံစမ္း စစ္ေဆးခ်င္လာေအာင္ ႏႈိးဆြေပးႏုိင္ပါတယ္။
  • အခ်ိဳ႕ စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရး အဖြဲ႔ေတြဟာ အမည္မေဖာ္ပဲ တင္ပုိ႔ခဲ႔တဲ႔ သတင္းပုိ႔ခ်က္မ်ား၊ သက္ေသခံခ်က္မ်ားအေပၚ မွီခုိရမယ္။ ဒါေပမဲ့ တခါတေလမွာ ကိစၥနဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္ပတ္သက္ေနတဲ႔ လူမ်ားနဲ႔ တုိက္ရုိက္ ထိေတြ႔ရႏုိင္မယ္။ သက္ေသခံခ်က္ ၂ မ်ိဳးုလံုးကေတာ႔ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို မွ်ေ၀ေနတဲ႔ လူေတြအတြက္ အႏၱရာယ ရွိႏုိင္တယ္။ အရင္းအျမစ္မ်ား - သူတု႔ိရဲ႕ အမည္မ်ားနဲ႔ ေနရပ္လိပ္စာမ်ား၊ ၿပီးေတာ႔ သူတုိ႔ IP လိပ္စာမ်ားအပါအ၀င္ အီးေမးလ္ လိပ္စာမ်ား (သုိ႔) လူမႈဆက္ဆံေရး ၀က္ဆုိဒ္မ်ားေပၚက သူတုိ႔ အေထာက္အထားမ်ား စတာေတြကို ဘယ္လုိ ကာကြယ္ေပးႏုိင္မယ္ဆုိတာ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားပါ။
  • သတင္းပုိ႔ခ်က္၊ ဗီဒီယုိ (သုိ႔) အျဖစ္အပ်က္ေတြကို အျခားသူေတြက ေကာက္ယူ ေဖာ္ျပတဲ့အခါ ဒါဟာ မူရင္းအျဖစ္အပ်က္ဆီ သတင္းအခ်က္အလက္ အသစ္ေတြ ယူေဆာင္လာေပးႏုိင္တယ္။ မီဒီယာပ်ံ႕ႏွံ႔ပုံနဲ႔ ရရွိလာတဲ႔ သတင္းေပးပုိ႔ခ်က္ကို ေျခရာေကာက္ဖုိ႔ လုိအပ္လာပါမယ္။ ဒါ့ျပင္ အသစ္ အသစ္ရလာႏုိင္တဲ႔ အခ်က္အလက္သစ္ေတြကို ဘယ္လုိ သုံးမယ္ဆုိတာ စီစဥ္ဖုိ႔ လိုပါမယ္။
  • အီဂ်စ္မွာ ရဲေတြ က်ဴးလြန္ခဲ႔တဲ႔ ညွဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္မႈေတြကို သူတုိ႔ အခ်င္းခ်င္း ဖလွယ္ဖုိ႔ လက္ကုိင္ဖုန္းေတြ သုံးတဲ႔အခါ တုိက္တြန္း လႈံ႔ေဆာ္သူေတြက ဒီဗီဒီယုိေတြကို ရေအာင္ လုပ္ႏုိင္ခဲ႔ၿပီး အြန္လိုိင္းေပၚ ထုတ္ျပန္ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ရွိၿပီးသား မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို အခြင္႔ေကာင္းယူ အသုံးခ်ၿပီး စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရးကို ဘယ္လုိ ဒီဇုိင္းဆြဲမလဲ။

ကုိယ္တုိင္ လုပ္ေဆာင္ရန္ေမးျမန္းခ်က္

  • စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရးက မီဒီယာ ထုတ္လုပ္ေရးဆီကို ဦးတည္သလား။ ဥပမာ - ဗီဒီယိုတခု (သုိ႔) Mash-up - သို႔မဟုတ္ ဘေလာ႔ (သုိ႔) ၀က္ဆုိဒ္ တခုကို သုံးၿပီး ပုံမွန္ update ေပးဖုိ႔လား။
  • စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရး မီဒီယာဟာ အျဖစ္အပ်က္တခု (သုိ႔) ျဖစ္ပြားေနဆဲ အေရးကိစၥ တခုကို ထုတ္လုပ္ေနသလား။
  • အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းေရးနဲ႔ သက္ေသခံမ်ား စုစည္းရာမွာ အဖြဲ႔ကို ဘယ္လုိ ပါ၀င္ေစမလဲ။
  • လုံၿခဳံေရးနဲ႔ လုိအပ္လာရင္ စည္းရုံးေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ အစီရင္ခံခ်က္ေတြ၊ သက္ေသခံခ်က္ေတြနဲ႔ ထိခုိက္မခံတဲ႔ ေဒတာေတြ ေပးပုိ႔သူေတြ အမည္မေဖာ္လုိတာ စတာေတြကို ဘယ္လုိ အေလးထား ေဆာင္ရြက္မလဲ။
  • ပိုက်ယ္ျပန္တဲ႔ ပရိသတ္ဆီ အျဖစ္အပ်က္ အေၾကာင္းအရာမ်ား ပ်ံ႕ႏံွ႔သြားဖုိ႔ ကူညီေပးမယ့္ ပင္မမီဒီယာ စီးေၾကာင္းနဲ႔ အျခားအခြင္႔အေရး ကာကြယ္တဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြက မိတ္ဖက္ေတြက ဘယ္သူေတြလဲ။ သူတုိ႔ကို ဘယ္လုိ ပစ္မွတ္ထားၿပီး ေထာက္ခံေပးဖုိ႔ သူတုိ႔ဆီက ဘယ္လုိ လႈပ္ရွားမႈမ်ိဳးကို ေတာင္းဆုိမလဲ။
  • ေဒတာ အခ်က္အလက္ေတြ သိမ္းဆည္းထားတဲ႔ hard-drive (သုိ႔) ဆာဗာေတြ သိမ္းခံရလုိက္မယ္ ဆုိရင္ ဒီေဒတာေတြကို လုံၿခဳံေအာင္ထားဖုိ႔ အရံသင္႔ အစီအစဥ္က ဘာလဲ။

ျပဳလုပ္ႏုိင္တဲ့ အျခားနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး

  1. ဗြီဒီယုိတခု လုပ္ခ်င္တယ္ ဒါေပမဲ့ လုံေလာက္တဲ႔ ဗီြဒီယို အေထာက္အထား မရွိခဲ႔ဘူး ဆုိရင္ ေရာေႏွာၿပီး ျပန္သုံးလုိ႔ရတဲ႔ အခမဲ႔ ခြင္႔ျပဳခ်က္ ရွိၿပီးသား ဓာတ္ပုံေတြကို Flicker, ဂူဂဲလ္က ပုံမ်ား (သုိ႔) ၀ီကီပီးဒီးယားကို အသုံးျပဳၿပီး ရွာေဖြပါ။ ေနာက္ ဒီဓာတ္ပုံေတြကို ဂီတသံ၊ ေနာက္ခံ စကားေျပာသံမ်ားနဲ႔ ေပါင္းစပ္ တည္းျဖတ္ၿပီး သုံးပါ။
  2. အမည္၀ွက္ထားစရာ မလုိတဲ႔ စည္းရုံးလႈ႔ံေဆာ္ေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အတြက္ကေတာ႔ မည္သူကိုမဆုိ ၀င္ေရာက္ တည္းျဖတ္ခြင္႔ ေပးႏုိင္တဲ႔ ၀ီကီကို အသုုံးျပဳၿပီး စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရး အတြက္ ဓာတ္ပုံမ်ား၊ အျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ဗီြဒီယိုမ်ားကို စုေဆာင္းၿပီး စုေပါင္းစပ္ ေပါင္းဘုံ အရင္းအျမစ္တခု လုပ္ႏုိင္တယ္။ ၀ီကီေပၚမွာက အတည္ျပဳရန္ လုိအပ္တဲ႔ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို တင္ေပးႏုိင္ၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔နဲ႔ ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို မွ်ေ၀ဖို႔ အျခားသူေတြနဲ႔ အတူ လုပ္လာႏုိင္တယ္။ အခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္လုိ အတည္ျပဳႏုိင္မလဲ ဆုိတဲ႔ နည္းလမ္းကို ေသခ်ာထည္႔ စဥ္းစားဖုိ႔ လုိအပ္ၿပီး လူေတြ တလြဲျမင္မသြားေစဖုိ႔ ေသခ်ာေအာင္ လုပ္ရမယ္။
  3. မ်က္ျမင္သက္ေသေတြဆီက (သုိ႔) ရွင္သန္က်န္ရစ္ခဲ႔သူေတြရဲ့ အခြင္႔အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈ သက္ေသခံခ်က္ ဗြီဒီယုိေတြက သိပ္အေရးႀကီးတယ္ ဆုိရင္ ဗီဒီယိုကို အြန္လိုင္းေပၚ တင္လုိမယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ အစားထုိးအေနနဲ႔ ၾသဇာ လႊမ္းမုိးမႈႀကီးမားတဲ႔ အထင္ကရ ပုဂၢိဳလ္မ်ား (သုိ႔) အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ အခြင္႔အေရး ကာကြယ္တဲ႔ အဖြဲ႔မ်ားကို သီးသန္႔ျပသႏုိင္ပါတယ္။
  4. စည္းရုံးလႈံ႔ေဆာ္ေရးတုိင္းမွာ ပရိသတ္အုပ္ႀကီး ရွိဖုိ႔ မလုိပါဘူး။ မွန္ကန္တဲ႔ ကုိက္ညီတဲ႔ ပရိသတ္ ေတြ႔ရွိဖုိ႔ကသာ ပုိအေရးပါပါတယ္။ ကိစၥတခုကို ေျခရာေကာက္ဖု႔ိ ဆႏၵျပင္းျပတဲ႔ အုပ္စုငယ္ေလးတခုရဲ႕ အင္အားပဲ လုိအပ္ပါတယ္။ ေနာက္ ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိမႈကို အဓိကက်တဲ႔ မူ၀ါဒေရးဆြဲသူေတြ သုိ႔မဟုတ္ သတင္းဌာနေတြကို တင္ျပႏုိင္ပါတယ္။
  5. ဟာသမ်ား၊ အံ႔အားသင္႔စရာမ်ားနဲ႔ ေရပန္းစားတဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈက ပုိက်ယ္ျပန္တဲ႔ ပရိသတ္ဆီ ေရာက္ေအာင္ ကူညီႏိုင္ပါတယ္။ အင္တာနက္ မရွိသူေတြဆီ သတင္းစကား ေရာက္ဖုိ႔နဲ႔ ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္း ေပါက္ေရာက္ေစဖုိ႔ ကာတြန္းနဲ႔ လမ္းေဘးပန္းခ်ီကို သုံးၿပီး ေတြ႔ရွိခ်က္ကို ပုံေဖာ္ႏုိင္္တယ္။

FireGPG logo

 

ပါ၀င္ေသာ Tool မ်ား

အီးေမးကို စကား၀ွက္နဲ႔ ေရးျခင္း -

ဆက္သြယ္ေရးကို လုံၿခဳံေအာင္ သိမ္းဆည္းထားျခင္းက အရင္းအျမစ္၊ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားကို ကာကြယ္ရာမွာ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ပါတယ္။ အီးေမးလ္မ်ားကို စာ၀ွက္ျဖင္႔ ေရးျခင္းဟာ ခက္ခဲႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္ငန္းခြင္မွာ သုံးတဲ႔အခါ Gmail, Yahoo Mail (သုိ႔) SquirrelMail ကို သုံးမယ္ဆုိရင္ FireGPG ဆုိတဲ႔ web browser plugin ကို အသုုံးျပဳႏုိင္ပါတယ္။ FireGTP ဟာ ဘေရာက္ဇာ (Browser) ကို ထြက္စရာ မလုိပဲ အီးေမးလ္ကို စာ၀ွက္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေဆာ႔ဖ္၀ဲကို ဘာသာစကား ၂၅ မ်ိဳးနဲ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ FireGPG ကို သုံးဖုိ႔ ပထမဆုံး GPG ကို ကြန္ပ်ဴတာ (http://www.gnupg.org) ထဲ မျဖစ္မေန ထည္႔သြင္းရပါမယ္။ ေနာက္ ဆက္သြယ္ေရးကို လုံၿခဳံစြာမွ်ေ၀ေပးၿပီး စာ၀ွက္ေရးႏုိင္တဲ႔ သီးျခား ထူးျခားတဲ႔ စာ၀ွက္ေဖာ္တဲ့ ေသာ႔ခ်က္တခု ဖန္တီးပါ။ နည္းဗ်ဴဟာဆိုင္ရာ နည္းပညာ (Tactical Tech) ရဲ႕ လုံၿခံဳေရး - ေသတၱာထဲမွာ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ဆုိင္တဲ႔ ပုိအေသးစိတ္တဲ႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြနဲ႔ အျခား လုံၿခဳံေရး ေဆာ႔ဖ္၀ဲေတြကို ပံ႔ပုိးေပးပါတယ္။

သိေကာင္းစရာမ်ား

APNSW က ေဒးလ္ ရဲ႕ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္းအေပၚ အျမင္ -

"မက္ေဆ႔ခ်္ကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားဖုိ႔ လူ႔အခြင္႔အေရး ကာကြယ္တဲ႔ အဖြဲ႔ေတြ၊ အျခားအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ လုပ္ေဆာင္တာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိန္ထဲမွာပဲ အဓိက ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ကုိယ့္ကို သိၿပီး အေရးတယူ ရွိေနဖုိ႔ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ၂၀၀၈ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ေအအုိင္ဒီအက္စ္ ညီလာခံမွာ UN ၀ါရင္႔ ၀န္ထမ္းမ်ား က်ေနာ္တုိ႔ ဗီြဒီယိုေတြကို ၾကည္႔ျဖစ္ေအာင္ စီစဥ္ခဲ႔ၾကတယ္။ လူေတြက က်ေနာ္တုိ႔ ဗီဒီယိုကို မေတြ႔ခင္ အခ်ိန္ထိ ရဲမ်ား အခြင္႔အေရးကို အလြဲသုံးစားျပဳ ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈ ဘယ္ေလာက္ထိ ႀကီးက်ယ္ေနတယ္ ဆုိတာ သူတုိ႔ နားမလည္ခဲ႔ၾကဘူး လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကပဲ သူတို႔ကို လႈပ္ရွားမႈဆီ အေရာက္ တြန္းပို႔ေပးခဲ႔တယ္။"

 

ကမၻာ႔ အသံမ်ားက (Global Voices) ဆမ္မီရဲ႕ ဆက္ဆံေရးအေပၚ အျမင္ -

"အြန္လုိင္းက အခ်က္အလက္ ရယူႏုိင္ျခင္းမွာကို သူ႔ကုိယ္ပုိင္ စြမ္းအားတခု ရွိေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ အြန္လုိင္းနဲ႔ ေအာ႔ဖ္လုိင္း လႈပ္ရွားမႈၾကားက ကြာဟခ်က္ကို ျဖည္႔ေပးႏုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ အင္တာနက္ မရွိတဲ႔ ေနရာမ်ားဆီက ပရိသတ္ဆီကို လက္လွမ္းမမီႏုိင္ေတာ႔ဘူး ဆုိရင္ အခ်က္အလက္ေတြ ခ်ိတ္ဆက္ ျဖန္႔ျဖဴးဖုိ႔ အျခားနည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြဖုိ႔ လုိလာမယ္။ ဥပမာ - USB memory stick ေတြ၊ ဒီဗီြဒီေတြ၊ စီဒီေတြ၊ ပုိစတာေတြ၊ လက္ကမ္း စာေစာင္ေတြနဲ႔ အျခားအရာေတြ။ အြန္လုိင္းနဲ႔ ေအာ႔ဖ္လုိင္း လႈပ္ရွားမႈကို ခ်ိတ္ဆက္ေပးမယ္႔ နည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြႏုိင္ဖုိ႔က အေရးႀကီးတယ္။"

 

TotureInEgypt.net မွ ႏုိဟာ ရဲ႕ ဘေလာ႔မ်ား အေပၚ အျမင္ -

"သုံးစြဲရလြယ္လုိ႔ ဘေလာ႔မ်ားဟာ အခ်က္အလက္-လႈပ္ရွားမႈ႔အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ႔ Tool တခု ျဖစ္တယ္။ ဒါကို အသုံးျပဳဖုိ႔ နည္းပညာ အမ်ားႀကီး နားလည္ဖုိ႔ မလုိဘူး။ ဘေလာ႔ေတြဟာ အခမဲ႔ရတဲ႔ အျပင္ လူသိမ်ားတယ္။ အထူးသျဖင္႔ အာရပ္ကမၻာမွာ။ ဒီဘေလာ႔ေတြဟာ အေျပာင္းအလဲ လုပ္တဲ႔ ေနရာမွာ အထူးသျဖင္႔ မ်ားၿပားတဲ႔ စာဖတ္သူမ်ားၾကား (သုိ႔) အလြန္ေသးငယ္တဲ႔ ပရိသတ္ အၾကားမွာေတာင္ အသိအမွတ္ျပဳမႈ ေလးစားမႈရေအာင္ တည္ေဆာက္တဲ႔အခါ အလြန္ ထိေရာက္တယ္။"