နည္းဗ်ဴဟာ ၇ - ျပႆနာ ဆန္းစစ္ခ်က္
လြယ္ကူ ရွင္းလင္းေအာင္ လုပ္ပါ။
ရႈပ္ေထြးတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္လုိ အသုံးနည္း
ဒီနည္းဗ်ဴဟာ ကဒ္ေလးကို ဆြဲခ်ရယူပါ (pdf 792kb)
ျပႆနာ ဆန္းစစ္ခ်က္
| ေခါင္းစဥ္ - မည္သူ - ေနရာ - ၀က္ဆုိဒ္ - |
Fair Play Fair Play Alliance Bratislava, Slovakia Fair Play Alliance |
ရွင္းလင္းတင္ျပခ်က္
Fair Play Alliance အဖြဲ႕က အစုိးရအေနနဲ႔ တုိင္းျပည္ဘ႑ာကို ဘယ္လုိအသုံးျပဳေနတယ္ ဆုိတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကို စုေဆာင္းၿပီး လူထုအေနနဲ႔ အခ်က္အလက္ သုိမွီးရာ ေဒတာေဘ႔စ္ကေန အလြယ္တကူ နားလည္ႏုိင္ အသုံးျပဳႏုိင္ေအာင္ လုပ္ထားေပးပါတယ္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင္႔ ဥပေဒကို အသုံးခ်ၿပီး Fair Play က မွတ္တမ္းမွတ္ရာ၊ ေပးေခ်ရန္ရွိတဲ့ စာရင္းေတြကို စုစည္းၿပီး ေဒတာေဘ႔စ္ ကတဆင္႔ သက္ဆုိင္ရာ ၀က္ဆုိဒ္ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ကာ လူေတြကို ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲအတြက္ သုံးဖုိ႔ ဖိတ္ပါတယ္။ Fair Play က Zuzana Wienk ေျပာတာေတာ႔ “ဆလိုဗက္ကီးယားမွာ မၾကာခင္က ျဖစ္သြားတဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ ရန္ပုံေငြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထြက္လာတဲ႔ မေကာင္းသတင္းေတြကို သုေတသနျပဳ ဆန္းစစ္ရာက ကၽမတုိ႔ စလုိက္တယ္။ အဲ႔ဒီမွာ အစုိးရ ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္သြယ္ေနတဲ႔ ကုမၸဏီေတြကိုသာ ကန္ထရုိက္ ခ်ေပးတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ လြတ္လပ္ခြင္႔ ဥပေဒကို အသုံးခ်ၿပီး အျခား အခ်က္အလက္ေတြ၊ ေပးေခ်စရာရွိေနတဲ႔ စာရင္းေတြနဲ႔ ေငြေၾကး စာရင္းဇယားေတြကို ေတာင္းဆုိလုိက္ပါတယ္။ ရလာတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ သုံးၿပီး ပုံဇယားေတြ ဆြဲကာ အင္တာနက္ေပၚ တင္ထားလုိက္ပါတယ္။ ေပးေခ်စရာရွိတဲ႔ စာရင္းေတြကို ကူးဖတ္၊ ၀က္ဆုိဒ္ေပၚ လႊင္႔တင္လုိက္ၿပီး လူတုိင္း ၾကည္႔လုိ႔ရေအာင္ လုပ္ထားပါတယ္။” ဒီနည္းနဲ႔ Fair Play ဟာ ဆလုိဗက္ကီးယား သတင္းဌာနေတြ အာရုံစိုက္ခံလာရပါတယ္။ “အစုိးရမဟုတ္တဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ စာနယ္ဇင္းသမားေတြနဲ႔ ပညာရွင္ေတြ ဒီသတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ကုိယ္တုိင္ ခြဲၿခမ္းစိတ္ျဖာၿပီး အဲ႔ဒီအေၾကာင္းေတြကို ဘေလာ႔ေတြ လုပ္လာၾကတယ္။ ဒီလုိေဆာင္းပါးေတြကို အေျခတည္ၿပီး တက္ၾကြတဲ႔ ကြန္ရက္စကား၀ုိင္း ဖုိရမ္ေတြ ေပၚလာတယ္။ ဒါက ကၽမတုိ႔ကို လူထု ပါ၀င္ပူးေပါင္းမႈက ဘယ္ေလာက္ အေရးႀကီးတယ္ ဆုိတာ သတိထားမႈမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ လူထုအေနနဲ႔လည္း အရည္အခ်င္းေတြ ပုိတုိးတက္လာတယ္။ သတင္းအခ်က္ကို ရယူသုံးစဲြႏုိင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရုံနဲ႔ပဲ ျပႆနာ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးမႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္လာသလုိ ေဆာက္လုပ္ေရးဘက္က ၀န္ႀကီးတစ္ဦးပါ ႏႈတ္ထြက္သြားတဲ့အထိ ျပည္သူလူထုက အစုိးရအေပၚ ဖိအားသက္ေရာက္ခဲ႔ပါတယ္။
| အသုံးျပဳပစၥည္းမ်ား - | သုံးစြဲသူ လြယ္ကူေအာင္ တည္ေဆာက္ထားတဲ႔ ေဒတာေဘ႔စ္၊ အခမဲ႔ လုိင္စင္ယူစရာ မလုိေသာ open source ေတြ သုံးျခင္း (mySQL, Apache server, and PHP)။ သတင္းအခ်က္အလက္ လြတ္လပ္ခြင္႔ ဥပေဒေၾကာင္႔ ေတာင္းဆုိ ရရွိလာတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား၊ Excel စာရင္းဇယား စာရြက္မ်ား (တခါတရံ ျပန္ရုိက္ဖုိ႔ သုိ႔မဟုတ္ ရုပ္ပုံအၿဖစ္ ကြန္ပ်ဴတာမွာ ျပန္သိမ္းဖုိ႔ Scan ဖတ္စရာ လုိပါတယ္)၊ အြန္လုိင္း အရင္းအျမစ္ေတြက အခ်က္အလက္ေတြ ရယူရာမွာ အသုံးျပဳတဲ႔ Web-scrapers |
| ေအာင္ျမင္မႈ အတုိင္းအတာ - | ဒီစီမံကိန္းဟာ ဆလုိဗက္ကီယား အစုိးရရဲ႕ ၿပည္သူ႔ဘ႑ာ အသံုးၿပဳမႈကို ေျခရာခံရာမွာ သုံးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယခုကာလမွာေတာ႔ ဥေရာပ ပါလီမန္ရဲ႕ ဆလုိဗက္ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို ေျခရာခံတာအထိ က်ယ္ၿပန္႔စြာ သုံးလာတယ္။ အီးယူနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ ရန္ပုံေငြ မေကာင္း သတင္းထြက္လာေတာ့ Fair Play ၀က္ဆုိဒ္ဟာ လာၾကည့္သူဦးေရ အမ်ားဆုံး ၀က္ဆုိဒ္ ၃ ခု စာရင္းထဲထိ ၀င္ခဲ႔ပါတယ္။ |
| အရင္းအျမစ္မ်ား - | ေဒတာေဘ႔စ္ကို အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ မြမ္းမံတဲ့ ေနရာမွာ ေစတနာ႔၀န္ထမ္း ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြဆီကေန အကူအညီ ရႏုိင္မွာတယ္။ စီမံကိန္း အစီအစဥ္ ေရးဆြဲဖုိ႔ Fair Play က ဦးစီးတဲ႔ Barcamp ကို ေစတနာ႔၀န္ထမ္း developer ေတြနဲ႔ ပရိုဂရမ္ဆြဲသူေတြ တက္ခဲ႔ၾကပါတယ္။ “ၿပည္သူလူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမႈနဲ႔ မီဒီယာေတြရဲ႕ ညီညႊတ္စြာ ေဆာင္ရြက္မႈသာ မရွိခဲ႔ရင္ ကၽမတုိ႔ အခုလုိ ေအာင္ၿမင္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး” ဟု Zuzana မွ ေၿပာဆုိသြားပါတယ္။ |
| အခ်ိန္ - | ၂၀၀၃ မွာ ပထမဆုံး ေဒတာေဘ႔စ္ ရလာဖုိ႔ အခ်ိန္ ကိုးလ ၾကာခဲ႔ပါတယ္။ FOIA (သတင္း အခ်က္အလက္ လြတ္လပ္ခြင္႔) ေတာင္းဆုိမႈေၾကာင္႔ ရလာတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကို ျဖည္႔စြက္ရင္း ၃ လမွ ၁၂ လတုိင္းမွာ အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ မြမ္းမံေပးရပါတယ္။ |
ခက္ခဲမႈ အဆင့္ - ၄.၅
ကုန္က်စရိတ္ - ၂၀၀၃ မွာ ပထမဆုံး ပရုိဂရမ္နဲ႔ နည္းပညာအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄၀၀၀။ “ဒီစီမံကိန္းဟာ ဒီေလာက္ ေငြေၾကးေလးနဲ႔ စိတ္ပါလက္ပါ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ႔ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ေၾကာင္႔ ေပၚလာခဲ႔တာပါ” လုိ႔ Fair Play က Zuzana က ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၄ က အခ်က္အလက္ သုိမွီးရာ ေဒတာေဘ႔စ္ကို အခ်ိန္နဲ႔ တေျပးညီ မြမ္းမံျပဳျပင္ေပးမယ္႔ လုပ္ငန္း ညွိႏႈိင္းေပးသူ အလုပ္သမား တဦးအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၂,၀၀၀ ကုန္က်ခဲ႔ပါတယ္။ ‘Web-scrapers’ ကို အသုံးျပဳၿပီး ကြန္ယက္ စာမ်က္ႏွာေတြမွ အခ်က္အလက္ေတြကို အလုိအေလ်ာက္ စုေဆာင္း သိမ္းဆည္းေပးတဲ႔ ပရုိဂရမ္မ်ိဳး လုပ္မယ္ဆုိရင္ ကၽမတုိ႔အေနနဲ႔ ပုံမွန္နည္းလမ္းနဲ႔ အခ်က္အလက္ ထည္႔သြင္းတဲ႔ ကုန္က်စရိတ္ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို crowd-sourcing အသုံးျပဳၿပီး စုေဆာင္းတာ ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာတာကို ဦးတည္လုပ္မယ္ ဆုိရင္ေတာ႔ ကုန္က်စရိတ္ေတြ တုိးလာႏုိင္သလုိ ဒီအတြက္ တာ၀န္ယူလမ္းျပ လုပ္ကိုင္ႏုိင္မယ့္ ေစတနာ႔၀န္ထမ္း ရွာဖုိ႔လိုပါလိမ္႔မယ္။”
ဆက္ေလ႔လာစရာလင္႔ခ္မ်ား -
Fair Play ေဒတာေဘ႔စ္ (slovak language)