နည္းဗ်ဴဟာ ၂ - ျပႆနာ ဆန္းစစ္ခ်က္
တစုံတေယာက္က ေစာင္႔ၾကည႔္ေနျခင္း
မ်က္ျမင္ေတြ႔ျခင္းႏွင္႔ မွတ္တမ္းတင္ျခင္း
ဒီနည္းဗ်ဴဟာ ကဒ္ေလးကို ဆြဲခ်ရယူပါ (pdf 1mb)
ABCNT WWW.ABCNT.INFO
ျပႆနာ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား
| ေခါင္းစဥ္ - ပါ၀င္သူမ်ား - ေနရာ - ၀ဘ္ဆုိဒ္ - |
နီဒါ (Neda) အမွတ္တရ အီရန္မွ လႈံ႔ေဆာ္သူမ်ား တီဟီရန္ နီဒါ အာဂ်ာ-ဆုိတန္ ေသဆုံးမႈ အေၾကာင္း ၀ီကီပီးဒီးယား စာမ်က္ႏွာ |
ရွင္းလင္းေဖာ္ျပခ်က္မ်ား
၂၀၀၉ ဇြန္လအတြင္းမွာ ၿဖစ္ခဲ႔တဲ႔ အီရန္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ဆႏၵျပမႈအတြင္း ေသဆုံးခဲ႔ရတဲ႔ နီဒါး အက္ဟာ-ဆုိတန္ (Neda Agha-Soltan) အမႈကို ရုိက္ထားတဲ႔ ဗီြဒီယို အပုိင္းအစေလး ႏွစ္ခုက တစ္ကမၻာလုံးကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဗီဒီယိုတခုဟာဆုိရင္ အမည္မသိသူ တေယာက္က ရုိက္ကူးခဲ႔တာ ျဖစ္ၿပီး အၿခားေထာက္ပံ႔သူေတြကို အီးေမးလ္ပုိ႔ရာကတဆင္႔ Facebook ေပၚမွာ လ်င္ျမန္စြာ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားပါတယ္။ ဒီ Facebook ေပၚက ဗီဒီယုိေပၚမွာပဲ နီဒါးရဲ႕ အသက္ကုိ ကယ္ဆယ္ဖုိ႔ ၾကိဳးစားခဲ႔သူ ဆရာ၀န္တဦးပါ ပါ၀င္ေနၿပီး သူက အျဖစ္အပ်က္ႏွင္႔ သူပါ၀င္ခဲ႔တဲ ေနရာရဲ႕ အေၾကာင္းကို မွတ္ခ်က္၀င္ေပးသြားပါတယ္။ ဒီဗီြဒီယုိကို ကြန္ယက္ေပၚ တုိက္ရုိက္တင္လုိက္တာထက္ အီးေမးလ္ေတြဆီကို ပုိ႔ေပးဖုိ႔ ဆုံးၿဖတ္ခဲ႔ရတာကေတာ႔ ဗီဒီယို ရုိက္ကူးသူကို အကာအကြယ္ ေပးဖုိ႔ပါပဲ။ ဒါ႔အျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ပုိမုိတင္းၾကပ္လာတဲ႔ အင္တာနက္ စိစစ္ေရးကို ေရွာင္ရွားရန္အတြက္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းသမားေတြဟာ ဒီဗီဒီယိုကုိ အီးေမးလ္မ်ား၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္မ်ားကတဆင္႔ သတိထားမိသြားပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ နာဒါးေသဆုံးမႈ ဒုတိယ သက္ေသခံ ဗီြဒီယိုအင္တာနက္ေပၚ လႊင္႔တင္ၿပီး နာရီပုိင္းအတြင္းမွာပဲ CNN မွာ ေပၚလာခဲ႔ၿပီးေနာက္ Youtube မွာ ကူးယူတင္ျပခံရပါတယ္။ ဒီဗီဒီယိုကို Twitter ေပၚလႊင္႔တင္လုိက္တဲ႔ အခါမွာေတာ႔ ၾကည္႔ရႈသူ လူေပါင္းမ်ားစြာ ရွိလာခဲ႔ၿပီး အီရန္မွာ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေနတဲ႔ သတင္းေတြကိုလဲ လႊင္႔တင္ေပးႏုိင္ခဲ႔တယ္။ ဒီဗီြဒီယိုဟာ လႊင္႔ၿပီးၿပီးခ်င္း အလ်င္အျမန္ပဲ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ႔လုိ႔ ဒီလို မတည္းၿဖတ္ပဲ လႊင္႔တင္လုိက္တဲ႔ ဗီြဒီယိုေတြရဲ႕ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ႔ ဂယက္ရုိက္ခတ္မႈကို စဥ္းစားသုံးသပ္ခ်ိန္ နည္းနည္းပဲ ရခဲ႔ပါတယ္။
WITNESS မွာ ေရးသားၿခင္းႏွင္႔ ပတ္သတ္ၿပီး ပရက္စီလာ နရီ (Priscila Neri) ေျပာၾကားခ်က္ကေတာ႔ “ျပည္သူေတြ၊ လႈပ္ရွားသူေတြႏွင္႔ လူသားအားလုံးတုိ႔၊ အီရန္မွာ ဘာေတြ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ ဆုိတာကို တစ္ကမၻာလုံး သိေအာင္ ထုတ္ေဖာ္ျပရန္ကလဲ အေရးႀကီးသလုိ ေသဆုံးသြားသူ နီဒါးရဲ႕ ဂုဏ္သေရကို ေလးစားဖုိ႔နဲ႕ ဒီလုိအျဖစ္ဆုိးၿပီးနဲ႔ ႀကဳံရတဲ႔ က်န္ရစ္သူ မိသားစုရဲ႕ ပူေဆြးေသာက၊ ဒါေတြကို
မွ်တမႈ ရွိေအာင္ ကၽမတို႔ ဘယ္လုိ လုပ္ေဆာင္ၾကမလဲ။ ဒီဗီြဒီယိုကို လက္ခံၾကည္႔ရႈတဲ႔အခါ ကၽြႏုိပ္တုိ႔ရဲ႕ တာ၀န္က ဘာလဲ။ ျပန္လည္ေဖာ္ၿပဖုိ႔ လုိမလား။ က်မတုိ႔ သိသမွ် လူေတြဆီကို ဆက္ပုိ႔ေပးၿပီး သူတုိ႔ကို ဒါေတြၾကည္႔ဖုိ႔ အားေပးမလား။” လူေတြအေနနဲ႔ မုိဘုိင္းဖုန္းႏွင္႔ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ကင္မရာေတြကို အသုံးျပဳၿပီး မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႔ သတင္းပုိ႔ခ်က္ေတြနဲ႔အတူ လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔ ေနရာမ်ားမွေန ခ်က္ခ်င္း သတင္းေပးပုိ႔ႏုိင္မႈ႔ စြမ္းရည္ေတြ တုိးတတ္လာေနတဲ႔ အခ်ိန္မွာ အထူးသျဖင္႔ အေျပာင္းအလဲမ်ားၿပီး ဖိအားမ်ားေနတဲ႔ အခုိက္အတန္႔မ်ိဳးမွာ တိက်ေသခ်ာၿပီး နည္းဗ်ဴဟာက်စြာႏွင္႔ ထုတ္ျပန္ဖုိ႔ ဘယ္လုိ ဆုံးၿဖတ္ၾကမလဲ ဆုိတာကို နီဒါးရဲ႕ ဗီြဒီယို အပုိင္းအစေလးက စိန္ေခၚေနပါတယ္။ အီရန္မွာ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြႏွင္႔ ဆႏၵျပသူေတြကို ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းမႈ႔ေတြေၾကာင္႔ ဗီြဒီယုိ ေခရာလက္ရာေတြကို လႊင္႔တင္ၿခင္းဟာ ဒီြဗီဒီယို တင္ပုိ႔သူေတြကို ဘယ္လုိ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ေစႏုိင္တယ္ဆုိတာ သိျမင္ႏုိင္ပါတယ္။ Facebook တုိ႔ Twitter တုိ႔မွာသုံးတဲ႔ နာမည္ေတြနဲ႔လည္း တခ်ိဳ႕ လူမ်ားဟာ တရားရုံးမွာ အမႈဆုိင္ခဲ႔ရပါတယ္။
| သုံးစြဲခဲ႔တဲ့ Tool မ်ား: | မုိဘုိင္းဖုန္း ကင္မရာမ်ား၊ အီးေမးလ္၊ Youtube ၊ Twitter၊ Facebook ၊ ဘေလာ႔ဂ္မ်ား |
| လက္လွမ္းမီမႈ႔ အတုိင္းအတာ - | သန္းေထာင္ခ်ီတဲ႔ ကမၻာတ၀ွမ္းက ျပည္သူမ်ား |
| အရင္းအျမစ္မ်ား: | ကြန္ယက္ေပၚက အခ်က္အလက္ကို မုိဘုိင္းဖုန္းႏွင္႔ အင္တာနက္တုိ႔ကေန ၀င္ရွာၾကည္႔မႈ။ အီရန္အျပင္က ဗီဒီယိုကို ထုတ္ျပန္ေပးၿခင္းနဲ႔ ျပန္လည္ ထုတ္ျပန္ေပးျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ႔ ေထာက္ခံသူမ်ား။ သတင္းမီဒီယာမ်ားမွ ဗီြဒီယိုအေပၚ သတင္း တင္ဆက္မႈမ်ားျဖင္႔ ေထာက္ပံ႔မႈမ်ား။ ဘေလာ႔ဂ္မ်ားႏွင္႔ လူမႈဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္ေတြမွာ ဗီြဒီယိုရဲ႕ ျဖစ္စဥ္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ႔ အေၾကာင္းအရာေတြေပးတဲ႔ ဘေလာ႔ဂါေတြႏွင္႔ လႈံ႔ေဆာ္သူေတြ။ |
| ၾကာခ်ိန္ - | ဗီဒီယုိကို ရုိက္ကူးရာက လႊင္႔တင္ခ်ိန္ထိ နာရီ အနည္းငယ္သာ။ ႏုိင္ငံတကာ အသံလႊင္႔ မီဒီယာေတြ ေရာက္ဖုိ႔ နာရီနည္းနည္း ပုိၾကာ။ |
ခက္ခဲမႈအဆင့္ အဆင္႔ ၅ ဆင္႔အနက္ အဆင့္ ၂
ကုန္က်စရိတ္ - မသိရ
ဆက္လက္ေလ႔လာရန္ Links မ်ား -
New York Times blog
Global Voices, Global Voices ဆႏၵျပပြဲမွာ ဓါးစားခံမ်ား အေၾကာင္း ကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာ
WITNESS Hub ဗီြဒီယုိ ေ၀မွ်ေရး ကြန္ရက္ စာမ်က္ႏွာ